نظر به گزارشی که به مناسبت «روز ملی کارآفرینی» در عطنا منتشر شد، برای پاسخ به سوالاتی در این خصوص به سراغ سیدسعید میرواحدی، استادیار گروه کارآفرینی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی رفتیم. میرواحدی اظهار کرد: «ارزشآفرینی» بهترین کلمهای است که شاید بتوان جایگزین کلمه کارآفرینی کرد و این ارزش میتواند در قالب یک محصول یا خدمت، ایده و یا در هر قالب دیگری باشد همچنین وظیفه «دولت» فراهم کردن بستر مناسب و کاهش تصدیگری است.
سارا رحیمی- عطنا، سیدسعید میرواحدی، استادیار گروه کارآفرینی دانشگاه علامه طباطبائی در خصوص تعریف «کارآفرینی»، گفت: در جامعه ما باوری نادرست درباره مفهوم «کارآفرینی» وجود دارد و به مفهوم ایجاد شغل به کار میرود و علت آن ترجمه بد این لغت به زبان فارسی است، در حالیکه ایجاد شغل یکی از نتایج کارآفرینی است.
میرواحدی ادامه داد: ایده دادن، خلاقیت، به فکر رشد و پیشرفت بودن، درجا نزدن، همیشه در تلاش بودن از جمله مفاهیمی هستند که پشت کارآفرینی مستتر بوده و خروجیهای اینها میتواند تبدیل به کسبوکاری جدید شود؛ مقصود از کارآفرین یک شخص با خصوصیات خاصی است که دیگران این خصوصیات را ندارند.
وی اضافه کرد: «ارزشآفرینی» بهترین کلمهای است که شاید بتوان جایگزین کلمه کارآفرینی کرد، یعنی کارآفرین کسی است که برای یک جامعه، منطقه و سازمان ارزش ایجاد میکند و این ارزش میتواند در قالب یک محصول یا خدمت، ایده و یا در هر قالب دیگری باشد.
استاد دانشگاه علامه، خاطرنشان کرد: کارآفرینی میتواند در همه عرصهها بروز کند، مثلاً مهران مدیری شاید با مفهوم عامهای که در نظر بگیریم کارآفرین نیست اما هر چند سال یکبار یک ایده جدیدی را وارد تلویزیون میکند و همیشه در حال پیشرفت است و برای جامعه ارزش ایجاد میکند، با این تعریف او را میتوان یک کارآفرین نامید چون کارآفرینی یعنی ارزشآفرینی.
میرواحدی افزود: آنچنان که هنرمندی مانند مهران مدیری میتواند ارزشآفرین باشد، یک راننده تاکسی که داخل تاکسی را به یک گلخانه تبدیل کرده و یا کتاب برای مطالعه چند دقیقهای مسافر میگذارد، میتواند ارزشآفرین باشد و این چنین اشخاصی خوشذوق بوده و مدام به دنبال ایجاد ارزش، ایده و کار جدید هستند.
این استاد دانشگاه به نظریههایی که درباره ویژگیهای کارآفرینان وجود دارد اشاره کرد و گفت: درباره ویژگیهای کارآفرینان در تئوری روانشناسی بحثهای متعددی شده است، برخی محققان معتقدند که کارآفرینان دارای ویژگیهای خاصی هستند و برخی دیگر این نظریه را رد میکنند، در مجموع غلبه بر وجود ویژگیهاست و به تجربه نیز میبینیم که هر کسی قادر به کارآفرینی نیست و ذات و جوهره، نقش مهمی بازی میکند.
استادیار گروه کارآفرینی ادامه داد: شواهد نشان میدهد که کارآفرینان یک سری ویژگیها از جمله خودکنترلی (تعهد نسبت به چیزی که در رابطه با آن مسئولیت دارند)، استقلال، مسئولیتپذیری، داشتن چشمانداز، رویاپردازی، اهل درجا زدن نبودن و مدام دنبال تلاش بودن و فرصتیابی (نگاه متفاوت به مسائل و دیدن فرصتها) در درونشان است و این ویژگیها ممکن است با مرور زمان تقویت شوند.
میرواحدی در پاسخ به سوال خبرنگار عطنا درباره وضعیت کنونی کارآفرینی در کشور، بیان کرد: حال کارآفرینی خوب نیست علت آن نیز عدم وجود اکوسیستم کارآفرینی است، دولت و سیستم اجرایی یکی از بازیگران این اکوسیستم است که باید تلاش بیشتری در بسترسازی برای کارآفرینی کند، برخلاف برخی حرفها، وظیفه دولت اشتغالزایی نبوده بلکه فراهم کردن بستری است که افراد بتوانند در آن کار کنند.
وی افزود: سایر مولفههای اکوسیستم کارآفرینی نیز وضعیت مناسبی ندارند و این فضا افراد را ناامید میکند و در این بین مخالفت خانوادهها با کار مستقل جوانان، نبود پشتیبان و حمایتکننده، گرانی اجاره امکاناتی نظیر دفتر کار و مغازه و کارگاه، مشکلات برای گرفتن وام و مجوز و سایر عوامل مطلوبیت برای ایجاد کسبوکار را کم کرده و در نتیجه افراد با نبود این حمایتها مجبور هستند دنبال کار دولتی و استخدام باشند و عملاً استعدادهای کارآفرینی سوخت میشود.
استاد دانشگاه علامه در خصوص فراهم کردن شرایط و زمینههای کارآفرینی در دانشگاهها اذعان کرد: وظیفه دانشگاه در گام اول شناسایی استعدادها در حوزه کارآفرینی و در مرحله بعد فراهم کردن امکانات برای افراد دارای ایده است.
وی ادامه داد: مراکز کارآفرینی و مراکز رشد در این زمینه میتوانند کمکهای خوبی باشند، منتها مراتب پیچیده بودن فرآیندهای بروکراتیک در دانشگاهها، میتواند انگیزهها را کاهش دهد، لذا دانشگاه باید فرآیندهای بروکراتیک خود را به شدت کم کند.
میرواحدی در پاسخ به سوال «با توجه به نرخ بالای بیکاری و ضرورت اشتغال و شعار سال، دولت آینده چه کاری میتواند در این زمینه بکند؟»، گفت: دولت تصدیگریاش را باید کم کند و اینکه در عمل این اجرا شود مهم است، همچنین باید موانع پیشروی کارآفرینها برداشته شود و دولت به آنها اعتماد کند.
او ادامه داد: شاید شعار همه کاندیداها ایجاد اشتغالزایی و برداشتن موانع در این راه باشد اما در عمل در طی بیست سال گذشته این موانع آنچنان که باید مرتفع نشده است و دولت باید فقط در قالب نظارتی در فضای کسبوکار، نقش ایفا کند.
این استاد دانشگاه همچنین اصلیترین دلیل بیکاری و عدم اشتغال فارغالتحصیلان دانشگاهی را خود دانشجوها دانست و بیان کرد: دانشجوها به دنبال مهارتآموزی نبوده و به شدت بیانگیزهاند و این بیانگیزگی به استادان هم منتقل میشود و نتیجه این میشود که بعد از چهار سال و گرفتن مدرک با واقعیتهای دنیای کار مواجه میشوند و خواهند دید که مهارت لازم نه برای کارآفرینی و نه برای کار در شرکتهای خصوصی و دولتی را ندارند.
میرواحدی در پایان افزود: صنعت به شدت به دنبال فارغالتحصیلان دانشگاهی است اما نه هر فارغالتحصیلی؛ صنعت قطعاً فردی را جذب میکند که مهارت لازم را کسب کرده باشد و امروزه مدرک صرف چندان اهمیتی برای صنایع ندارد.