به گزارش عطنا، اولین کرسی ترویجی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۳۹۵ با عنوان «موازنه نهادی قدرت در جامعه سنتی ایران، بازخوانی تحولات ایران از صفویه تا قاجاریه براساس رویکرد نهادگرایی تاریخی» برگزار شد.

این کرسی توسط دکتر علی جنادله و با داوری دکتر ابوالفضل داوری و دکتر وحید شالچی، با مدیریت دکتر محمد حسین پناهی در سالن ارشاد این دانشکده با حضور اساتید و دانشجویان برگزار شد.

در این جلسه دکتر جنادله با نقد «گفتمان استبدادزدگی و خودکامگی» به عنوان رویکرد مسلط بر جامعه‌شناسی تاریخی ایران، برای ارائه یک روایت بدیل از تحولات جامعه ایران، براساس رویکرد نهادگرایی تاریخی، شکل‌گیری حکومت صفویه را به عنوان یک «بزنگاه مهم» تاریخی در نظرگرفته که براساس الگوی «توالی‌های واکنشی» و با به جنبش درآوردن زنجیره‌ای از رخدادها، زمینه‌ساز ظهور نیروهای اجتماعی مستقل و موثری شد که منجر به پیکربندی نهادی خاصی در دوره قاجاریه شدند.

به روایت ایشان این پیکربندی نهادی، مبتنی بر شبکه نسبتا پیچیده‌ای از روابط متقابل بین چهار نهاد اصلی یعنی حکومت مرکزی، روحانیت، بازار و ایلات و قبایل بود که حاصل آن تعادل نهادی نسبتا پایداری بین این نیروها بود.

این تعادل نهادی نه ناشی از سلطه یک نهاد بر نهادهای دیگر، بلکه محصول موازنه قدرت بین این نیروها بود. این میراث نهادی، براساس «مکانیسم‌های قدرت محور»، بازتولید می‌شد. بدین ترتیب برخلاف گفتمان استبدادزدگی و خودکامگی که تحولات تاریخی جامعه ایران را به چرخه مستمر استبداد- هرج و مرج- استبداد تقلیل می‌دهد، بسیاری از تحولات و مقاومت­های صورت گرفته در آن دوره تاریخی را می­توان براساس تلاش نیروهای مختلف اجتماعی برای حفظ و بازتولید تعادل نهادی موجود و جلوگیری از دست اندازی حکومت یا هر یک از نیروهای دیگر به حوزه فعالیت­ها و اختیارات نهادی نیروهای دیگر فهم و تبیین کرد.