متخصصان و سیاستگذاران، آموزش غیرحضوری را مورد ارزیابی قرار دادند.
به گزارش
عطنا، نشست تخصصی ارزیابی آموزش غیرحضوری از نگاه متخصصان و سیاستگذاران آموزش به میزبانی دانشگاه علامه طباطبایی در جهت حل مشکلات کشور با محور مسئله آموزش و سامانه شاد روز دوشنبه 15 دی برگزار شد.
در این نشست اساتید و پژوهشگران حوزه سیاستگذاران کلان آموزشی و پژوهشگران آموزشی، مسئله آموزش غیرحضوری را مورد ارزیابی قرار دادند.
آموزش غیرحضوری از نگاه سیاستگذار
در بخش اول برنامه رضوان حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش (لینک) ارزیابی از مسئله آموزش حضوری را از زاویه دید سیاستگذار مورد بحث و بررسی قرار داد که مشروح سخنان وی در پی میآید:
با بحرانی جهانی مواجه شدیم که تمرینی برای آن وجود نداشت. شنونده را به یک آرامش اولیه دعوت کردند تا مساله را در مقیاس کلان مورد نظر داشته باشد.
در چنین وضعیتی، سرعت واکنش، برآورد فراگیری مساله و عمل مشارکتی بسیار حائز اهمیت بوده و در همین راستا به سرعت سامانه شاد که در ابتدا تنها یک پیامگیر بود طراحی شد و تدریجا پیشرفت کرد تا به سطح امروزی آن رسید. همچنین پیشبینی میشود به سطح وب معنایی نزدیک شود و امکان آموزش کامل شخصیسازیشده را فراهم آورد.
چنانچه هماکنون قابلیتها و توانمندیهای این سامانه در حال گسترش است. موازی با این اقدام زیرساختی و فناورانه، با همکاری وزارت کشور، صدا و سیما، وزارت ارتباطات و وزارت بهداشت، آموزش از طریق تلویزیون و ارسال درسنامه و راهبران آموزشی به مناطق محروم از فناوری در حال پیگیری است.
دوگانههای آمورش غیرحضوری
در باب دوگانههای چالش و فرصت برای معلمان، دانشآموزان، خانوادهها، جامعه و نظام آموزشی کشور، اکنون پرسش اینجاست که چگونه میتوان با بررسی این دوگانهها به ارتقای آموزش در کشور در دوران پس از کرونا امید داشت.
از جمله دوگانههایی که برآمده از پژوهش میدانی و کیفی است، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- معلمها: فرصت در زمینه ارائه خلاقیتهای فردی و بروز آن از طریق شبکه مجازی و چالش پیشرو نیز بر همخوردن نظم زمانی و مکانی امر آموزش است.
- والدین: ایجاد آگاهی والدین نسبت به جزئیات امر آموزش فرزندان از نزدیک و چالش نیز عدم آمادگی آنها در هدایت تحصیلی فرزندان و بروز افراط و تفریطهایی که منجر به رنج آنها شد.
- دانشآموز: فرصت انفرادی و شخصی شدن آموزش را به دست آورد و مشارکتش در آموزش بالا رفت اما از سوی دیگر مشکلات مربوط به زیرساختهای فناوری او را به چالش کشاند.
- جامعه و نظام آموزشی: فرصتهای به دست آمده در سطح کلان مربوط به نقش معلم و جایگاه آموزش حضوری در تعلیم و تربیت است که سیاستگذاران را به مدلهای موجود و جدید آموزشی حساس کرد و چالشها شامل نقاط ضعف سیستم و زیرساختهای فرهنگی و مادی موجود است.
اما به نظر میرسد فرصت کرونا باعث افزایش مهارت دانش آموزان و معلمان در حل مسئله است، با این وصف چالشهای متعددی مانند به حاشیه کشیده شدن تربیت و تمرکز بیش از اندازه بر آموزش، تمرکز بر صرفهجویی مالی در آموزش و پرورش و وجود شکافهای طبقاتی از مسائل جدی است.
البته دولت آموزش حضوری را در اولویت اول میداند و برای آموزش مجازی باید به دنبال توانمندسازی نیروی انسانی، تقویت تولید محتوا و زیرساخت های آن باشیم.
آموزش غیرحضوری از نگاه دیگر
در ادامه نشست، محسن باهو، مشاور فناوری رییس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی (لینک) به مسئله آموزش غیرحضوری و سامانه شاد از منظری بسیار کلانتر نگریست که مشروج ان در پی میآید:
ماندن در مسائل سامانه شاد و عدم توجه به ضرورت زیست بوم جدید فناورانهای که باید به سمت آن حرکت کنیم ممکن است ما را از حرکت در مسیر تحولات جهانی باز دارد.
با توجه به ضرورتهای جهانی فناورانه پیشرو و گسترش روزافزون فناوری در امور مختلف زندگی، سامانه شاد و مساله آموزش غیر حضوری و تلفیقی امری ناگزیر است که باید از این منظر نیز مورد توجه قرار گیرد.
بحث را باید در سه بخش شبکه شاد و اقدامات آموزش و پرورش از نگاه مدیریتی و عملیاتی، زیست بوم جدید فرایند تعلیم و تربیت و ضرورتهای این زیست بوم و دستاوردها و بایدهای آن تشریح کرد.
سطح تاب آوری پایین اجتماعی در امر آموزش غیر حضوری ناشی از این امر است. شبکه شاد به عنوان بستر اصلی تعامل مستقیم یادگیری در سطح مدرسه است باید تفکر راهبردی و تحولات علم و فناوری و آینده پژوهی مسیر بعدی نظام آموزشی باشد.
نکته قابل توجه در آموزش غیرحضوری
از مسیر ایجاد شده باید به سوی بهرهگیری هوشمندانه از فضای مجازی و مواجهه فعال با آن رفت. چنانچه نقش دانشآموز، معلم و والدین در این مدت تحولات قابل توجه کرده که آموزش فردی را پررنگ نموده است.
افزایش نگاه تقویتی و تکمیلی، آینده پژوهی و پایش تحولات موثر فضای مجازی بر فرایند تعلیم و تربیت عمومی به منظور ایفای نقش فعال در مواجهه با زیستِ فناورانه و جدید است. توسعه زیرساختهای متناسب با تولید و ارائه محتوا و خدمات مربوط به تعلیم و تربیت در فضای مجازی و استفاده از فضای مجازی برای تحقق عدالت آموزشی و تربیتی بسیار حائز اهمیت است.
نکته قابل توجه آنالیز مساله موجود از ابعاد مختلف است تا گرفتار تقلیل آن به ضعفها و قوتها نشویم و کوچ از مدیریت کلاسیک به مدیریت سایبرنتیک را جدی بگیریم.
روش کلیدی در آموزش غیرحضوری
حسن الحسینی، مشاور وزیر آموزش و پرورش و مسوول برنامه شاد (لینک) به تحول روشی بزرگ در آموزش مجازی به امتیازات و نکات مثبت سامانه شاد اشاره کرد. مشروح سخنان وی به شرح زیر است:
شاد در این شرایط بحرانی یکی از دستاوردهای بزرگ و ارزشمند محسوب می شود که شعار آن تداوم آموزش است. با وجود محدودیتهایی که در رابطه با شبکه شاد داریم اما با امکانات در اختیار، دستاوردهای خوبی کسب کردیم؛ چراکه از کوچ دانشآموزان به اپلیکیشنهای دیگر جلوگیری شد.
استفاده از برنامه شاد باعث بالا رفتن سواد فناوری دانشآموزان و معلمان است. علاوه بر آن، تامین اینترنت رایگان از دیگر دستاوردهاست. یکی از موضوعات مهم دیگر حدود ۲.۵ میلیون نفر بازمانده از تحصیل بود که با بستههای آموزشی و معلمان داوطلب مورد رسیدگی قرار گرفتند.
کنترل فعالیتها در پیشخوان مدیریتی در سطوح مختلف در حال انجام است. چنانچه در آینده قرار است به تک تک مدارس پیشخوانهای مدیریتی ارائه شود. شاد میتواند به عنوان یک دستیار علمی مهم مورد بهره برداری قرار گیرد و معلمان می توانند ضمن تدریس عادی خود، تدریس زنده هم برگزار کنند.
چالشهای شاد در آموزش غیرحضوری
- 70 درصدی از دانشآموزان تحت پوشش هستند و 75 درصد از این سامانه رضایت وجود دارد. چالشهایی که باید به آن اذعان داشت:
- نداشتن مهارت و آموزش های کافی معلمان است که معلم و دانش آموز نمیتوانند از ظرفیتهای شاد استفاده کنند.
- فقدان ابزار کافی و عوامل لازم برای حفاظت از دانشآموز در برابر آسیبهای فضای مجازی و نداشتن پشتیبان برای دانشآموزان است.
- به کارنگرفتن ظرفیت بخش خصوصی از دیگر معضلات و چالشهای شاد است.
- چالش دیگر، ضعف در پشتیبانی از سیستم مطرح است که در حال حاضر کال سنتر های مربوط به شاد فعالیت دارند؛ هم اکنون بیش از ۲هزار و ۵۰۰ ارتباط با پشتیبان های کال سنتر داریم و راهنمایی ها انجام می شود.
ارائه «شاد سه» به عنوان یک پلتفورم تعاملی آموزشی پیشرفتهتر نسبت به گذشته است.
مواجهه با بحران آموزش غیرحضوری
مقصود رزم آرا، رئیس انجمن علمی آموزشی معلمان آموزش ابتدایی (لینک) استان آذربایجان غربی و پژوهشگر نظامهای آموزشی، هم با اشاره به صحبتهای سخنرانان دیگر به نحوه مواجهه با بحران اشاره کرد.
نگاه انتقادی به آموزش غیرحضوری
مهدی واحدی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی (لینک)، نسبت به سایر شرکتکنندگان در بحث نگاه انتقادیتری داشت و آمار و ارقام و فرصتهای مطرح شده را به پرسش کشید. مشروح سخنان وی در پی می آید: با نگاه واقعبینانه وغیر انحصاری برای حل مسئله شاد و آموزش حضوری حضار، مسئله باید به صورت واقعی حل شود. کامنتهای همزمان مردم حاضر در جلسه تقلیل مسئله سامانه شاد به مسائل فنی بهینه نیست. ضعف و محدودیت دسترسی معلمان و مدیران به مدیریت گروهها و کلاسها، غفلت یا کاستی در توجه به مسائل پرورشی، تربیتی و عاطفی، سیطره نگاه فنی و ابزارگونه به شبکه شاد باعث فروکاسته شدن تأثیرات تربیتی و نگاه پرورشی به این شبکه است.
واکنش ها به آموزش غیرحضوری
محمدرضا نیلی احمدآبادی، مدیر گروه تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی (لینک) هم در سخنانی به موضوع آموزش غیر حضوری اشاره کرد که مشروح آن در پی میآید:
نقطه شروع خوبی در سازمان های آموزشی برای برون رفت از چالش کرونا و تعطیل نشدن مدارس و دانشگاه ها رخ داد اما این به معنای اتمام کار نیست و لازم است تحقیقات علمی در خصوص فرصتها و چالشهای شبکه شاد انجام گیرد.
یکی از نکات برجسته این جلسه حضور بالای 500 نفر در آن و کامنتهای افراد بود. بخش قایل توجهی از حضار معلمانی بودند که بعد از حضور در جلسه با معرفی خود و ارائه کد پرسنلی و نام مدرسه خود از برگزارکنندگان تشکر میکردند و حضور خود را اعلام میکردند.
کامنت ها برای مسئله آموزش غیر حضوری
علاوه بر این، کامنتها افرادی هم در جلسه حاضر میشدند و درخواستهایی داشتند و یا نسبت به سخنان ارائه دهندگان واکنش نشان میدادند. در اینجا تنها به بخشی از این واکنشها اشاره میکنیم:
- تعجب از اعلام رضایت 75 درصد کاربران شاد و واقعی ندانستن آن
- اشاره به بیانگیزگی و خستگی معلمان و دانشآموزان در دوره کرونا
- تعداد زیادی به ضعف نت اعتراض داشتند.
- تعداد زیادی به پاسخگو نبودن و یا نبود پشتیبان در سامانه شاد اشاره داشتند.
- برخی به ایجاد رقابت سالم میان معلمان برای ارتقا آموزش اشاره داشتند.
- چند مورد توجه به دانشآموزان استثنایی را مطرح کردند.
- چندین مورد به آسیبهای جسمی (چشم، کمر و گردن) بر اثر استفاده مستمر از تجهیزات فناورانه اشاره کردند.
- چندین مورد والدین کم سواد و مشکلات تعاملی آنها با دانشآموزان را مطرح کردند.
- چند مورد به عدم بارگزاری مطالب در سامانه و ضعف ساختاری آن اشاره داشتند.
خبرنگار: انسیه حیدری