دکتر مهدی زاهدی، دانشیار گروه حقوق عمومی و بینالملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامهطباطبائی در مقاله خود تحت عنوان «حق دسترسی به اطلاعات: کپیرایت یا کپیلفت» که در کتاب مجموعه مقالات اهدایی به دکتر محمد محمدی گرگانی، استاد پیشکسوت و برجسته حقوق دانشگاه علامه طباطبائی منتشر شده است، به بررسی حقوقی حق دسترسی به اطلاعات از منظر دو مقوله کپیرایت و کپیلفت پرداخته است.
به گزارش عطنا، در چکیده این مقاله آمده است: «حق دسترسی آزادانه به اطلاعات و اندیشه ها متأثر از حق بنیادین بشر در برخورداری از آزادی بیان است. امروزه این حق به عنوان یک حق مستقل در مقررات ملی و بین المللی مورد تأکید قرار گرفته است.
در رویکرد سنتی، این حق فقط شامل حق دسترسی افراد جامعه به اطلاعات موجود در مؤسسات عمومی و برخی مؤسسات غیرعمومی است اما در رویکرد نوین و اسناد بین المللی این حق به طور مطلق مورد حمایت قرار گرفته و شامل دسترسی به اطلاعاتی که در اختیار بخش خصوصی است نیز می شود.
در هر دو دیدگاه ، حق دسترسی به اطلاعات محدود و مقید به استثنائی موسوم به حمایت از کپی رایت پدیدآورنده است. به عبارت دیگر ، حمایت از پدیدآورنده آثار ادبی و هنری از استثنائات این حق است و بدین ترتیب این دو حق در تعارض اصولی و عملی با یکدیگر قرار می گیرند.
نظام کپی رایت با مقرر کردن محدودیت ها و استثنائات حقوق پدیدآورنده تلاش نموده میان منافع دارندگان کپی رایت از یک سو و منافع عموم مردم در دسترسی و استفاده از این آثار توازن برقرار نماید لیکن با پیدایش فضای مجازی و وضع مقررات حمایتی شدیدتر، این توازن به نفع کپی رایت دستخوش دگرگونی شد. این تحول در جوامع توسعه یافته منجر به پیدایش نهضتی اجتماعی به نام کپی لفت شد که از طریق آن ، اجازه نسخه برداری و ویرایش یک اثر برای همگان فراهم می گردد.
این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که آیا نهاد کپی لفت در مقایسه با کپی رایت می تواند میان حقوق مادی پدیدآورنده و حق عمومی جامعه در دسترسی آزادانه به اطلاعات موازنه منطقی و عادلانه برقرار نماید؟»
متن کامل مقاله «حق دسترسی به اطلاعات: کپیایت یا کپیلفت» را از اینجا دریافت کنید.